گیربکس دور متغیر sew (واریاتور) | مشخصات فنی سری VARIBLOC و VARIMOT

در بسیاری از فرآیندهای صنعتی، نیاز به تغییر سرعت خط تولید بدون توقف موتور یا استفاده از سیستم‌های پیچیده الکترونیکی (اینورتر) وجود دارد. گیربکس دور متغیر sew که در صنعت با نام «واریاتور» (Variator) نیز شناخته می‌شود، راهکاری مکانیکی، قدرتمند و جان‌سخت برای این چالش است. کمپانی SEW-EURODRIVE آلمان با طراحی دو سری محبوب VARIBLOC (تسمه‌ای) و VARIMOT (اصطکاکی)، امکان تنظیم دقیق دور خروجی را با حفظ گشتاور بالا فراهم کرده است. گروه صنعتی سدکو به‌عنوان واردکننده تخصصی محصولات SEW، این گیربکس‌ها را برای صنایعی که به دوام و سادگی عملکرد اهمیت می‌دهند، تأمین می‌کند.

گیربکس دور متغیر sew (واریاتور) چیست و چگونه کار می‌کند؟

گیربکس دور متغیر sew دستگاهی است که بین موتور الکتریکی و گیربکس اصلی (کاهنده) قرار می‌گیرد و وظیفه تغییر نسبت تبدیل را به‌صورت مکانیکی بر عهده دارد. برخلاف اینورترها که فرکانس برق را تغییر می‌دهند، واریاتورهای SEW از طریق تغییر قطر موثر پولی‌ها (در مدل تسمه‌ای) یا تغییر نقطه تماس دیسک‌ها (در مدل اصطکاکی) سرعت را تنظیم می‌کنند. این تجهیزات برای کاربردهایی که نیاز به تنظیم سرعت در یک بازه مشخص دارند (مثلاً ۱ به ۵) و همزمان نیازمند گشتاور راه‌اندازی بالا هستند، گزینه‌ای بی‌نظیر محسوب می‌شوند. تنظیم سرعت در این گیربکس‌ها معمولاً از طریق یک فلکه دستی (Handwheel) یا یک موتور سروو کوچک (برای کنترل از راه دور) انجام می‌شود.

مشخصات فنی و مقایسه سری‌های VARIBLOC و VARIMOT

کمپانی SEW این محصولات را در دو تکنولوژی متفاوت تولید می‌کند. انتخاب بین این دو بستگی به توان مورد نیاز و شرایط محیطی دارد. در جدول زیر مشخصات دقیق این دو سری آورده شده است:

ویژگی	سری VARIBLOC (تسمه‌ای)	سری VARIMOT (اصطکاکی)
مکانیزم عملکرد	تسمه V شکل پهن و پولی متغیر	دیسک و رینگ اصطکاکی مخروطی
محدوده توان موتور	۰.۲۵ تا ۴۵ کیلووات	۰.۱۲ تا ۱۱ کیلووات
بازه تنظیم سرعت	۱:۴، ۱:۶ و ۱:۸	۱:۴ و ۱:۵
تحمل فشار	مناسب برای توان‌های متوسط و بالا	مناسب برای توان‌های پایین و متوسط
جنس بدنه	چدن خاکستری / آلومینیوم (سایز کوچک)	آلومینیوم دایکاست / چدن

انواع مدل‌های دور متغیر SEW

شناخت کدهای فنی برای سفارش‌گذاری صحیح در سدکو ضروری است:

۱. سری VARIBLOC (مدل‌های VU و VZ)

این سری از مکانیزم تسمه و پولی استفاده می‌کند. با چرخش فلکه تنظیم، فاصله بین صفحات پولی تغییر کرده و تسمه روی قطر متفاوتی قرار می‌گیرد.

• مدل VU: طراحی U شکل (موتور و گیربکس کنار هم). مناسب برای فضاهایی که محدودیت طولی دارند.
• مدل VZ: طراحی Z شکل (موتور و گیربکس در یک راستا). تهویه بهتر تسمه و طراحی خطی.

۲. سری VARIMOT (مدل D)

این سری فاقد تسمه است و انتقال نیرو از طریق تماس اصطکاکی بین یک دیسک مخروطی و یک رینگ انجام می‌شود. با تغییر نقطه تماس، دور خروجی تغییر می‌کند. سری D به دلیل نداشتن تسمه، نیاز به نگهداری کمتری دارد و برای محیط‌های آلوده مناسب‌تر است.

کاربرد واریاتورهای SEW در صنایع

با وجود پیشرفت اینورترها، گیربکس دور متغیر sew همچنان در بسیاری از صنایع به دلیل سادگی و گشتاور بالا ترجیح داده می‌شود:

• صنایع نساجی و ریسندگی: برای تنظیم دقیق سرعت دوک‌ها متناسب با ضخامت نخ بدون ایجاد نویز هارمونیک الکتریکی.
• صنایع شیمیایی و میکسرها: در محیط‌های انفجاری (Ex) که استفاده از تابلو برق و اینورتر هزینه‌بر و پیچیده است، واریاتورهای مکانیکی ایمن‌ترین گزینه هستند.
• صنایع ساختمانی و مصالح: در کانوایرهای حمل شن و ماسه و دستگاه‌های بلوک‌زنی که گرد و غبار زیاد باعث خرابی سیستم‌های الکترونیکی می‌شود.
• صنایع پلاستیک: برای تنظیم سرعت اکسترودرها و دستگاه‌های بازیافت.

مزایا و ویژگی‌های مکانیکی

انتخاب گیربکس دور متغیر sew مزایای خاصی را برای خط تولید به همراه دارد:

• گشتاور راه‌اندازی بالا: برخلاف اینورتر که در دورهای پایین گشتاور افت می‌کند، واریاتور در دورهای پایین (خروجی کند) گشتاور بسیار بالایی ارائه می‌دهد.
• مقاومت محیطی: ایده‌آل برای محیط‌های مرطوب، پر گرد و غبار و گرم که بردهای الکترونیکی در آن‌ها دوام نمی‌آورند.
• تعمیر و نگهداری آسان: مکانیزم کاملاً مکانیکی است و تعمیر آن توسط تکنسین‌های مکانیک معمولی قابل انجام است (بدون نیاز به مهندس الکترونیک).
• ترکیب‌پذیری: قابلیت کوپل شدن با تمام گیربکس‌های هلیکال (R)، کرانویل (K) و حلزونی (S) برند SEW.

راهنمای انتخاب و خرید گیربکس دور متغیر

برای انتخاب صحیح و استعلام قیمت از سدکو، باید به نکات زیر توجه کنید:

1. نوع تنظیم سرعت: دستی (با فلکه) یا برقی (با موتور سروو)؟
2. بازه تغییر دور: چه نسبتی نیاز دارید؟ (مثلاً ۱ به ۶).
3. محیط نصب: اگر محیط دارای گرد و غبار ساینده است، سری VARIMOT (اصطکاکی) به دلیل بسته بودن محفظه بهتر از سری تسمه‌ای عمل می‌کند.
4. موقعیت نصب: افقی یا عمودی بودن نصب در نحوه روغن‌کاری واریاتور تأثیرگذار است.

سوالات متداول درباره گیربکس دور متغیر SEW

تفاوت اصلی گیربکس دور متغیر با اینورتر (VFD) چیست؟

گیربکس دور متغیر (واریاتور) سرعت را به صورت مکانیکی تغییر می‌دهد و در دورهای پایین گشتاور را افزایش می‌دهد، اما اینورتر سرعت موتور را با تغییر فرکانس برق کم می‌کند که معمولاً باعث افت گشتاور و خنک‌کاری کمتر موتور می‌شود. واریاتور برای کاربردهای سنگین و محیط‌های خشن مناسب‌تر است.

آیا می‌توان تسمه گیربکس سری VARIBLOC را تعویض کرد؟

بله، تسمه‌های سری VARIBLOC قطعات مصرفی هستند و پس از مدت زمان مشخصی (بسته به ساعت کارکرد) باید تعویض شوند. طراحی بدنه به گونه‌ای است که تعویض تسمه به آسانی انجام می‌شود.

آیا تنظیم سرعت باید حتماً در حال حرکت انجام شود؟

بله، نکته بسیار مهم در واریاتورهای مکانیکی این است که فقط زمانی که موتور روشن است و می‌چرخد باید اقدام به تغییر دور نمایید. چرخاندن فلکه تنظیم در حالت خاموش می‌تواند به دیسک‌ها و مکانیزم داخلی آسیب جدی وارد کند.

عمر مفید دیسک‌های اصطکاکی سری VARIMOT چقدر است؟

رینگ‌های اصطکاکی SEW از مواد بسیار مقاوم ساخته شده‌اند و در شرایط کاری نرمال عمر بسیار طولانی دارند. این سری به دلیل نداشتن تسمه، هزینه نگهداری کمتری نسبت به مدل‌های تسمه‌ای دارد.