گیربکس دور متغیر Motovario | سری S و TXF

گیربکس دور متغیر Motovario (که در صنعت با نام واریاتور یا Variator نیز شناخته می‌شود)، راهکاری مکانیکی و دقیق برای تغییر سرعت خروجی موتور بدون نیاز به درایوهای الکترونیکی است. کمپانی Motovario S.p.A ایتالیا، از سال ۱۹۶۵ پیشگام تولید این تجهیزات بوده و سری‌های VAR این شرکت به دلیل عملکرد نرم، بی‌صدا و گشتاور بالا در دورهای پایین، جایگزینی مطمئن برای سیستم‌های اینورتری در محیط‌های خاص محسوب می‌شوند. این گیربکس‌ها در دو تیپ کلی سری S (پوسته چدنی) و سری TXF (پوسته آلومینیومی) تولید می‌شوند. گروه صنعتی سدکو، به‌عنوان واردکننده مستقیم محصولات موتوواریو ایتالیا، این تجهیزات را با تضمین اصالت و خدمات پس از فروش به صنایع کشور عرضه می‌کند.

واریاتور Motovario چیست و چگونه کار می‌کند؟

گیربکس دور متغیر یک سیستم انتقال قدرت سیاره‌ای اصطکاکی (Planetary Friction) است. در قلب این دستگاه، دیسک‌های مخروطی و رینگ‌های اصطکاکی قرار دارند که با تغییر فاصله آن‌ها از طریق فلکه دستی (Handwheel)، نسبت تبدیل تغییر می‌کند. این مکانیزم اجازه می‌دهد سرعت خروجی را معمولاً در بازه‌ای با نسبت ۱ به ۵ (مثلاً از ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ دور) تغییر دهید. تفاوت بزرگ واریاتور با اینورتر در این است که واریاتور در دورهای پایین، گشتاور را حفظ کرده و حتی افزایش می‌دهد، در حالی که اینورتر در فرکانس‌های پایین دچار افت گشتاور می‌شود. تمامی قطعات داخلی دوار از فولاد آلیاژی 100Cr6 سخت‌کاری شده ساخته شده‌اند تا در برابر سایش مقاومت کامل داشته باشند.

مشخصات فنی و جدول انتخاب سری S و TXF

موتوواریو این محصول را در دو کلاس اصلی تولید می‌کند. شناخت تفاوت این دو برای انتخاب صحیح حیاتی است:

• سری TXF (آلومینیومی): سبک، ارزان‌تر و مناسب برای توان‌های پایین (تا ۲.۲ کیلووات).
• سری S (چدنی): سنگین، صنعتی و مناسب برای توان‌های تا ۹.۲ کیلووات و شرایط سخت کاری.

پارامتر فنی	سری TXF (آلومینیوم)	سری S (چدن G200)
سایزهای موجود	002 – 005 – 010	003 تا 100 (۷ سایز)
حداکثر توان ورودی	تا ۲.۲ کیلووات	تا ۹.۲ کیلووات
حداکثر گشتاور خروجی	۱۲ نیوتن‌متر	۱۴۴ نیوتن‌متر
بازه تغییر دور (موتور ۱۴۰۰ دور)	۱۷۰ تا ۱۰۰۰ دور/دقیقه	۱۹۰ تا ۱۰۰۰ دور/دقیقه
جنس شافت	فولاد 20MnCr5	فولاد 20MnCr5

جدول گشتاور و سایز فریم (سری S چدنی)

سایز گیربکس	توان موتور (kW)	گشتاور خروجی (Nm)	سایز فریم موتور
S003	0.15 – 0.37	4	63
S005	0.25 – 0.75	6	71
S010	0.55 – 1.5	12	80
S020	0.75 – 2.2	24	90
S030 / S050	1.5 – 4.8	48 – 64	100 / 112
نکته: بازه دور خروجی در تمام مدل‌ها تقریباً ۱:۵ است (مثلاً ۱۹۰-۱۰۰۰ دور).

انواع مدل‌های (چدنی و آلومینیومی)

کمپانی Motovario برای پوشش تمام نیازها، مدل‌های متنوعی طراحی کرده است:

• مدل‌های پایه‌دار (Foot Mounted): رایج‌ترین مدل برای نصب روی شاسی.
• مدل‌های فلنج‌دار (Flange Mounted): برای اتصال مستقیم به مخزن یا ماشین.
• نسخه SD (با دیفرانسیل): یک ویژگی منحصربه‌فرد! در این مدل یک دیفرانسیل به واریاتور اضافه می‌شود که اجازه می‌دهد سرعت خروجی را تا صفر مطلق (۰ RPM) کاهش دهید، در حالی که موتور همچنان روشن است.
• ترکیبی (Helical + Variator): واریاتور می‌تواند با یک گیربکس هلیکال (سری H) یا حلزونی (NMRV) کوپل شود تا علاوه بر تغییر دور، گشتاور خروجی را به شدت افزایش دهد.

کاربرد گیربکس دور متغیر در صنایع

با وجود پیشرفت اینورترها، واریاتورهای Motovario همچنان در صنایع خاصی بی‌رقیب هستند:

• میکسرهای صنایع شیمیایی و رنگ: به دلیل نیاز به گشتاور بالا در دورهای پایین (زمانی که مواد غلیظ هستند) و محیط‌های انفجاری که نصب تابلو برق اینورتر خطرناک یا پرهزینه است.
• صنایع نساجی و ریسندگی: برای تنظیم دقیق سرعت بدون ایجاد نویز هارمونیک روی شبکه برق.
• نوار نقاله‌ها: تنظیم سرعت خط تولید به صورت دستی توسط اپراتور.
• ماشین‌آلات کشاورزی و آبیاری: کارکرد مکانیکی ساده و قابل تعمیر در محیط‌های دور افتاده.

مزایا و نکات مهم نگهداری

مزایا:

• گشتاور بالا در دور پایین (برخلاف اینورتر).
• کارکرد بسیار نرم و بدون لرزش (Vibration-free).
• قابلیت چرخش در هر دو جهت (Bi-directional).
• نصب و راه‌اندازی آسان بدون نیاز به دانش برنامه‌نویسی درایو.

راهنمای خرید و استعلام قیمت

هنگام خرید گیربکس دور متغیر Motovario از سدکو، موارد زیر را بررسی کنید:

1. سری دستگاه: برای محیط‌های بهداشتی یا سبک، سری TXF (آلومینیوم) و برای محیط‌های صنعتی خشن، سری S (چدن) را انتخاب کنید.
2. نیاز به دور صفر: اگر نیاز دارید سرعت دقیقاً به صفر برسد، حتماً مدل دارای دیفرانسیل (SD) را سفارش دهید.
3. واحد کنترل: آیا تنظیم دستی (با فلکه) کافیست یا نیاز به تنظیم برقی (با سروو موتور کوچک روی فلکه) دارید؟

سدکو تمامی قطعات مصرفی این واریاتورها (شامل رینگ اصطکاکی و روغن مخصوص) را نیز تأمین می‌کند.

سوالات متداول درباره واریاتور Motovario

روغن مناسب برای واریاتورهای موتوواریو چیست؟

این گیربکس‌ها به روغن مخصوص “کشش بالا” (Traction Fluid) نیاز دارند تا اصطکاک لازم بین دیسک‌ها ایجاد شود. استفاده از روغن گیربکس معمولی باعث لغزش (buksavat) و عدم انتقال نیرو می‌شود. برندهای پیشنهادی معمولاً در دفترچه راهنما ذکر شده‌اند.

چرا واریاتور من داغ می‌کند؟

واریاتورهای اصطکاکی به طور طبیعی گرمای بیشتری نسبت به گیربکس دنده‌ای تولید می‌کنند (به دلیل ماهیت اصطکاکی). دمای کاری تا حدود ۷۰-۸۰ درجه سانتی‌گراد طبیعی است، اما اگر بیشتر شد، سطح روغن و تهویه را چک کنید.

تفاوت سری S و TXF در چیست؟

سری TXF بدنه‌ای آلومینیومی دارد، سبک‌تر است و برای توان‌های پایین (تا ۲.۲ کیلووات) طراحی شده است. سری S بدنه‌ای چدنی دارد، سنگین‌تر است و برای کاربردهای صنعتی تا ۹.۲ کیلووات مناسب است. از نظر مکانیزم داخلی شبیه هستند.

آیا می‌توان واریاتور را با اینورتر جایگزین کرد؟

بله، در بسیاری موارد می‌شود. اما اگر به گشتاور ثابت در دورهای بسیار پایین نیاز دارید یا محیط شما قابلیت نصب تجهیزات الکترونیکی حساس را ندارد (مثل محیط‌های بسیار مرطوب یا انفجاری)، واریاتور مکانیکی هنوز گزینه برتر است.